Dla wielu, jak wskazywał już niemal cztery dekady temu prof. Marian Pokropek, izby pamięci to przede wszystkim kolekcje, zbiory zorientowane lokalnie, przez których pryzmat można opowiadać o dziejach danej miejscowości, regionu i które jednocześnie wymykają się ramom instytucjonalnym o charakterze muzealnym. Zbiory to niezwykle ważny komponent, wokół którego w sposób szczególny koncentrują się działania podejmowane w ramach projektu „Ocalone Dziedzictwa”. Nie jest to jednak komponent jedyny. Wydaje się nawet, że często nie jest elementem kluczowym.

Odwiedziny każdej kolejnej Izby Pamięci uświadamiają, jak wielką wartością w nich obecną jest potencjał, pasja i zaangażowanie ludzi, którzy te miejsca tworzą i otaczają opieką. Izba Pamięci to zatem nie tylko miejsce, to również nie tylko zbiory. To – jak sądzę – przede wszystkim zafascynowani lokalnym dziedzictwem miłośnicy: ludzie pełni pasji, potrafiący zarówno dostrzegać znaczenie i wartość w zwyczajnych, zdawałoby się, przedmiotach, jak i posiadający bezcenną umiejętność snucia opowieści o lokal­nej historii przez pryzmat właśnie tych obiektów. Wielokrotnie ta postawa bardzo konkretnego poświęcenia zdumiewa i onieśmiela. Co jednak ważniejsze – jest na swój sposób „zaraźliwa”.

Każda z Izb jest inna. Każda zwraca uwagę nieco odmiennymi elementami swojej kolekcji lub działań. We wszystkich jednak – niezależnie od tego, jak bardzo zróżnicowane nie byłyby ich zbiory czy inicjatywy – kluczem do zrozumienia fenomenu Izb Pamięci jest człowiek. Mowa tu jednak nie tylko o ludziach organizujących i prowadzących Izby, ale także o konkretnych osobach, znanych z imienia i nazwiska, których pamięć i wspomnienia kryją się za wieloma z przedmiotów zachowanych w Izbach Pamięci. To  opowieść pełna emocji i niezwykle silnie związana z  historią lokalnej społeczności. Te jednostkowe historie współtworzą wyjątkowe portrety lokalnych społeczności, a jako takie najdobitniej udowadniają, jak ważnym są elementem narodowego dziedzictwa kulturowego.

Wspieranie Izb Pamięci w codziennej trosce o zachowywanie tych zbiorów i  opowieści, jakie podejmujemy w ramach projektu „Ocalone Dziedzictwa”, jest więc zadaniem szczególnym. Zasadza się bowiem na budowaniu opartego na zaufaniu modelu współpracy, który nie tylko pozwoli zapewnić bezpieczeństwo i trwałość zbiorom, ale – co równie istotne – dzięki twórczemu zaangażowaniu lokalnych wspólnot pomoże dostrzec ich potencjał i wartość oraz na nowo się nimi zachwycić.